بیوگرافی کامران دیبا ؛ معمار معاصر ایرانی

زندگی نامه کامران دیبا

در این بخش از بیوگرافی معماران به زندگی‌نامه کامران دیبا، از معماران بزرگ ایرانی می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

کامران دیبا (طباطبایی) در 14 اسفند 1315 در تهران چشم به جهان گشود. وی از نوادگان خاندان طباطبایی تبریز، از خاندان پر نفوذ درباری است، وی همچنین پسر عموی فرح دیبا می‌باشد. پدرش (اسفندیار دیبا) دندانپزشک بود و مادرش به معماری و طراحی داخلی بسیار علاقه داشت.

تصویر کودکی کامران دیبا

تحصیلات:

کامران دیبا در سال 1956 میلادی (1335 شمسی) تحصیلات خود را در دانشگاه هاروارد شهر واشنگتن آغاز نمود و در سال 1964 میلادی (1343 شمسی) در رشته معماری فارغ‌التحصیل شد. وی پس از آن به مدت یک سال تحصیلات تکمیلی خود را در رشته جامعه‌شناسی ادامه داد.

تصویر جوانی کامران دیبا

بازگشت به ایران

کامران دیبا در سال 1966 میلادی (1345 شمسی) به تهران بازگشت. هرچند وی در ابتدای بازگشت به وطن محیط فرهنگی ایران را مناسب ایده‌های نوگرایانه خود نمی‌دید؛ اما پس از یک سال رئیس و طراح شرکت مهندسی مشاور ((daz)) شد. با توجه به ارتباط نزدیک با بخش دولتی، پروژه‌های بزرگ و مختلفی توسط این شرکت به اجرا رسید و به سرعت رشد و توسعه یافت. به طوری که تعداد کارکنان این شرکت در سال 1977 به صد و پنجاه نفر رسیده بود.

دیبا در دوران حضور در ایران به عنوان مشاور و برنامه‌ریز شهری در وزارت مسکن و توسعه شهری ایران نیز فعالیت می‌کرد. دفتر وی برای برخی از شهر‌ها طرح جامعی ارائه داد که از جمله آنها می‌توان به خرمشهر، بندری مهم در خلیج فارس اشاره کرد.

کامران دیبا و هنر نقاشی

کامران دیبا علاه بر معماری، به نقاشی نیز علاقه زیادی داشته و به عنوان یکی از نقاشان معاصر ایرانی، چندین نمایشگاه انفرادی در ایران برگذار کرده و همچنین گرد‌آورنده و واسطه فروش آثار نقاشی معاصر غرب بوده است. برخی منتقدین آثار نقاشی وی را اینگونه توصیف کرده‌اند: آثار کامران دیبا را شاید بتوان جزیی از نمونه‌های آبستره جدید دانست. شیوه آبستره‌ای‌‌ که از منظر اجتماعی روایتی را نه در شکل واقع گرایانه آن نقل می‌کنند. این شیوه جدید که در شکل ظاهری یادآور فرمالیستهای دهه شصت است، با ایجاد درک اجتماعی در این تمرین هنری، تعریفی‌ جدید از هویت اجتماعی آن می‌‌دهد. در جریان چندگانه تمرین هنری شاید بتوان مهمترین خصوصیت آبسترکسیون را ظرفیت بازتاب شخصی‌ هنرمند دانست. بازتابی که اگرچه ماهیت فردیت خود را حفظ می‌کند ولی‌ در روایت اجتماعی خود این عدم فردی‌گرایی را به وضوح نمایش می‌دهد.

کامران دیبا

خروج کامران دیبا از ایران

در سال 57 و با افزایش اعتراضات انقلابی، بسیاری از پروژه‌های عمرانی متوقف شد و کامران دیبا تصمیم گرفت تا برای مدتی از ایران خارج شود؛ ولی با پیروزی انقلاب این خروج دیگر بازگشتی نداشت.

فعالیت‌های دیبا پس از مهاجرت

دیبا پس از مهاجرت از ایران در طول دهه‌های 1360 و 1370 مدتی فقط به نقاشی و خلق آثار تجسمی پرداخت که آنها را در جایی نمایش نداد. او درباره‌‌ی مدت زمانی که از معماری فاصله گرفته بود، چنین می‌گوید:
“معماری برای من در چهارچوب کشور وسیع، متنوع، زیبا و با فرهنگ غنی و آشنای خودم معنی داشت. همچون یک تعهد و وظیفه در قبال وطنم. در دنیای غرب فقدان این تعهد و احساس، انگیزه‌هایم را از بین می‌برد”.
وی چند سال بعد را به کاری پرداخت که از آن با نام “خرده‌ریز معماری” یاد می‌کند و مدتی در آمریکا به طراحی مشغول بود تا آنکه به‌تدریج کار جدی معماری را از سر گرفت. اما حتی در توصیف این کارهای خود هم‌ چنین می‌گوید: «فاقد محتوای اجتماعی و فقط کار معماری در چهارچوب ارضای خاطر خود و کارفرما».

شاخصه‌های کاری کامران دیبا

وی به سنت‌های بومی و همچنین نیاز‌های جامعه شهری مدرن و اثر متقابل انسان علاقه‌مند بود. پروژه نیمه‌تمام “شهر جدید شوشتر” (80-1974) در خوزستان که دیبا معمار و برنامه‌ریز آن بود، عمده موفقیت خود را مرهون الگوهای ساختاری و گونه‌های ساختمانی سنتی است که وی مورد استفاده قرار داده است. وی این شیوه را با طراحی بر اساس الگوهای غربی که مورد حمایت افراد با نفوذ و سردمداران بود جایگزین نمود.
در آثار او تاثیر معماران معروفی مانند لوکوربوزیه، فرانک لوید رایت و میس ‌ون‌ در روهه کاملا مشهود است.

جوایز و افتخارات:

ازمیان آثار متعدد کامران دیبا، پروژه شهر شوشتر نو موفق به کسب جایزه معماری آقاخان و انتخاب به عنوان طرح برگزیده در مجموعه آثار معماری و شهرسازی جهان در نمایشگاه آثار معماری و شهرسازی قرن بیستم در جشن سال ۲۰۰۰ در لس‌آنجلس، شده است.