نکاتی در مورد استفاده از آب باران در پروژه های معماری

دراین بخش از مقالات رسانه هنر و معماری ساباط، به بررسی نکاتی در مورد استفاده از آب باران در پروژه های معماری خواهیم پرداخت. در ادامه با ما همراه باشید.

از نظر تئوری ، مقدار کل آب موجود درسیاره زمین از زمان شکل گیری آن تغییر نیافته است. این امکان وجود دارد که لیوان آبی که می نوشیم ، قبلاً حاوی ذراتی بوده باشد که زمانی در رودخانه گنگ جریان داشته، از سیستم گوارش یک دایناسور عبور کرده، یا حتی یک راکتور هسته ای را خنک می کرده است. این آب قبلا میلیون ها بار تبخیر شده و دوباره به شکل برف و باران بر روی زمین فرود آمده است. آب می تواند آلوده شود اما هرگز ایجاد یا از بین نمی رود.

منابع آبی

طبق پژوهشی که یونسکو انجام داده است ، تخمین زده می شود که زمین حاوی حدود 1386 میلیون کیلومتر مکعب آب باشد. با این حال ، 97.5 درصد از این مقدار آب شور است و تنها 2.5 درصد آن را آب شیرین تشکیل می دهد. از این مقدار حدود 70 درصد به شکل یخ و برف دائمی در قطب جنوب ، قطب شمال و مناطق کوهستانی هستند. تقزیبا 30 درصد دیگر به عنوان آب زیرزمینی و درنهایت ،در نهایت کمتر از 0.3 درصد از کل آب شیرین موجود در زمین در دریاچه ها ، مخازن و آبخیزها موجود است که برای نیازهای اقتصادی و حیاتی جهان به راحتی قابل دسترسی است. با افزایش مداوم جمعیت بخصوص در مناطق شهری ، چندین کشوردرتأمین مقدار آب آشامیدنی لازم برای جمعیت خود ، مشکلات جدی داشته و دارند.

هدر رفت آب در مصارف خانگی

امروزه مقدار قابل توجهی از آب آشامیدنی در اثر نشت ، زباله ها و استفاده نادرست به هدر می رود. بر طبق مطالعات انجام یافته، مشخص شده است که بین 40 تا 50 درصد از مصارف خانگی نیازی به استفاده از آب آشامیدنی ندارند. مواردی همچون آب مورد استفاده برای توالت ، آبیاری ، نظافت و حتی شستن لباس از این قسم می باشند. البته این اصلاً بدان معنا نیست که باید از آب کثیف یا آلوده برای این موارد استفاده کرد. بلکه در عوض می توان برای نمونه از آب باران برای چنین کارهایی استفاده کرد.

استفاده از آب باران یک گزینه ارزان و مناسب از نظر زیست محیطی است که باید به طور فزاینده ای توسط دولت ها مورد استقبال قرار گیرد. کشورهایی مانند استرالیا در استفاده از آب باران پیشرفت قابل توجهی داشته اند ، اما برای بسیاری از کشورهای دیگر ، این امر هنوز به تحقق نرسیده است. برای گنجاندن این فناوری در پروژه های آینده ، معماران باید مواردی را در نظر بگیرند.

سیستم مورد نیاز برای استفاده از آب باران

استفاده از آب باران علاوه بر کاهش مصرف آب آشامیدنی ، در صورت بروز باران های سنگین از وارد آمدن فشار بیش از اندازه روی زیرساخت های زهکشی شهری نیز ممانعت می کند. این سیستم بسیار ساده است، حوضه آبریز به طور کلی پشت بام ساختمان است ، اما می توان از سایر سطوح مانند جاده یا هر سطح دیگری نیز آب برداشت کرد.از سطح برداشت، آب از طریق ناودانها و لوله ها تا رسیدن به مخزن هدایت می شود. مخزن گران ترین جزء کل سیستم است و ابعاد صحیح آن بسیار حیاتی است و باید به گونه ای باشد  که بتوان  بدون از بین رفتن منابع و فضا، از آب باران استفاده مناسب کرد.

 

تعیین حجم مخزن آب

عواملی که بر حجم مخازن تأثیر می گذارد شامل ابعاد حوضه آبریز ، میزان آب مورد نیاز ملک و از همه مهمتر متوسط بارش منطقه است که می توان از طریق بانکهای اطلاعاتی سازمانهای هواشناسی تعیین کرد. بعلاوه روشهای متعددی برای محاسبه حجم مخزن آب باران نیز وجود دارند که می توانند در انتخاب مخزن مناسب یاری رسان باشند. اما همیشه بهتر است با یک متخصص مشورت کرد تا بتوان مناسب ترین انتخاب را انجام داد. به عنوان مثال ، مکانی با بارندگی های متناوب در طول سال، ممکن است به مخازن کوچکتری در مقایسه با مناطقی که فصول بارانی و خشک دارند؛نیاز داشته باشد.

مصارف آب باران در ساختمانها

آب جمع آوری شده را معمولاً میتوان در مصارف غیر قابل شرب مانند آبیاری ، نظافت و حتی برای سرویسهای بهداشتی استفاده کرد. برای این منظور ، به طور کلی نیازی به تصفیه کامل آب نبوده و فقط مقداری تصفیه برای حذف ناخالصی های اصلی کفایت می کند. آب باران همچنین می تواند برای مصرف انسانی ، حمام کردن و پخت و پز مواد غذایی نیز استفاده شود. در اینصورت ، باید از راهکارهای مناسبی مانند گند زدایی و ضد عفونی کردن با استفاده روشهای مناسب همچون اشعه ماوراء بنفش یا اسمز معکوس طبق ضوابط و مقررات مربوطه استفاده کنند.

توصیه می شود که همواره از مصرف لیترهای اولیه آب باران اجتناب شود. این مرحله بسیار مهم است زیرا این آبها سطح حوضه آبریز مانند پشت بام را شستشو داده و حاوی بیشترین میزان آلاینده های سمی ناشی از جو در شهرها می باشند. برای این منظور محصولات و مخازن تصفیه متعددی وجود دارند که به طور خودکار اولین لیترهای باران را برای دفع، هدایت می کنند.

نگهداری از سیستم های جمع آوری آب باران

نظافت لوله ها و مخازن آب  ازاهمیت بسیاری برخوردار است. از این رو  باید از توری های مناسب در لوله های انتقال آب به مخازن استفاده کرد تا برگها و سایر مواد نتوانند به مخازن برسند. برای عملکرد صحیح سیستم ، تمیز کردن دوره ای آبروها و مخازن و نگه داشتن آنها در شرایط مناسب بسیار مهم است. استفاده از آب باران در ساختمانها نیازمند سیستم هایی با هزینه های اندک نگهداری و بهره برداری می باشند. اما معماران باید از ابتدای پروژه كاربرد آن را در نظر بگیرند تا از مناسب بودن سیستم برای عملکردهای مورد انتظار در بنا اطمینان حاصل كنند.

سخن پایانی

استفاده از آب باران روشی بسیار قدیمی است. براساس تحقیقات بعمل آمده، شواهدی از وجود مخازن مورد استفاده برای این منظوراز اوایل دوره نوسنگی وجود دارند. به عنوان مثال ، در پمپئی ، ذخیره آب باران در پشت بام ها قبل از ساخت قنات در قرن اول قبل از میلاد متدوال بوده است. این امر نشان می دهد معماری می بایست هرچه بیشتر از گذشته یاد بگیرد تا با مسائل معاصر روبرو شود. به همان دلیل که بسیاری از پروژه ها به طور فزاینده به سمت استفاده از نور طبیعی ، آفتاب و باد در ساختمانها پیش می روند، استفاده از آب باران برای مصارف خانگی نیز یک راهکار عالی برای صرفه جویی در مصرف این منبع گرانبها و ضروری برای زندگی می باشد.

شهر پمپی

نویسنده: Eduardo Souza

ترجمه و ارایه: تحریریه رسانه هنر و معماری ساباط

ماخذ: Archdaily