ساختمان کهن سرام

ساختمان کهن سرام بنایی اداری و چند منظوره متعلق به یک شرکت آجرسازی در شهر تهران است که دراین بخش از بررسی بناهای شاخص ایران و جهان، با آن آشنا می شویم. در ادامه جهت معرفی و بررسی این پروژه با رسانه هنر و معماری ساباط همراه باشید.

دفتر معماری: هوبا طرح

معمار مسئول: هومن بالازاده

تیم طراحی: پریما جهانگرد، محسن طهماسبی، مصطفی داداش پور مقدم تهرانی

سال:2019

مساحت ساخته شده: 1050مترمربع

کاربری: اداری، چند منظوره

طراحی جزئیات: بهرام افسری، محسن طهماسبی

تاسیسات مکانیکی: ایمان ایل بیگی

نورپردازی: شرکت فاد

مدیر اجرایی و نظارت:  محسن طهماسبی

طراح سه بعدی: مصطفی داداش پور مقدم تهرانی

گرافیست: ‌ شفق کیا، سیده مریم اقلیمی

ماكت : مهران علی نژاد

عکاس: استودیو دید، پرهام تقی اف

یکپارچه سازی و وحدت عناصر مختلف ساختمان از جمله دیوارها، پنجره ها، درها و غیره و همچنین کاهش تنوع مصالح ساختمانی، ایده ای است که در این پروژه با هدف به حداقل رساندن تجلی ساختمانها به عنوان عناصر منفرد و جایگزینی آن با نگرش تاکید بر کل شهر و ایجاد حس وحدت در مناظر شهری صورت پذیرفته است.

معرفی اجمالی

در این بنا که به عنوان دفتر مرکزی شرکت آجرسازی کهن سرام طراحی و اجرا شده است؛ با حفظ ساختار بتنی موجود، آجرهای مخصوصی توسط معمار پروژه برای استفاده در ساختمان طراحی شده اند که نمایانگر هویت و کارکرد کارخانه می باشد. اما سوالی که پیش می آید این است که آیا آجر که یکی از متداولترین مصالح ساختمانی است می تواند از نقش کارکردی ساده خود در یک بنا فراتر رفته و در تغییر برداشت ما از ساختارهای پیچیده و ترکیب عناصر مختلف ساختمانی برای رسیدن به یک پدیده جدید کمک کند؟ چگونه می توان با استفاده از فرمهای ساده از ایجاد آشفتگی مناظر و سیمای شهری جلوگیری کرد؟

آجر عینکی

داستان ساختمان کهن سرام از تولید آجری که به ” آجر عینکی ” شهرت دارد شروع می شود. این آجر دو قابلیت صلبیت و شفافیت را بصورت همزمان فراهم کرده و امکان تماشای مناظر شهر از طریق روزنه های موجود در آنها میسر می شود. آجر عینکی علاوه بر داشتن کاربرد بنایی؛ هم به عنوان رویه و نمای نهایی کار و هم در نقش یک عایق برای ساختمان عمل می کند. اما این پایان کار نیست. در ساختمان کهن سرام آجرها علاوه بر شکل دهی به نمای خارجی، در داخل بنا نیز از سطح به حجم تبدیل می شوند که در قالب قالب فضاهای سبز مدولار در داخل بنا گسترده می شوند. در این پروژه با جایگزین کردن دیوارها و پنجره های معمول جداره بیرونی بنا با این آجرها، فضای داخلی متفاوتی در درون بنا ایجاد شده است.

فضای داخلی

دیوار های داخلی در این بنا با امتداد و گسترش دیوارهای خارجی شکل گرفته اند. این امر مطابق با معیارهای اصلی طراحی پروژه می باشد که در آن ادغام خصوصیات و کیفیات دوگانه در ساختمان مدنظر بوده است. آجر ها باعث می شوند که نور به صورتی رمزآلود وارد فضای داخلی شود. از این رو درک درست و کامل فضا ممکن است کمی زمان‌بر باشد. ساختمان چه در طول روز و چه شب هنگام هم درون گرا است و هم برون‌گرا. وجود این آجرها که متناسب با هندسه کار است موجب می شود که حضور سایر مصالح در ساختمان کم رنگ شود. همچنین مفهوم نفوذ را به خوبی القا کرده و بهره گیری از حالت نیمه شفاف آنها موجب شده است که داخل و خارج بنا در یکدیگر ادغام شده و مرز بین آنها محو شود.

نقش آجرها در کیفیات و مشخصه های بنا

نفوذپذیری فضای خارجی به داخل بنا که به واسطه این آجرها امکان‌پذیر می‌شود به لحاظ تهویه و نورپردازی مزایای بسیاری داشته و چیدمان و سازماندهی فضای داخلی بر اساس همین مسئله صورت گرفته است. به طور کلی استفاده از آجرهای عینکی باعث شده که کیفیت اصلی این بنا همچون کیفیت داخلی و خارجی، درونگرایی و برونگرایی، نما و فضاهای داخلی، شفافیت و صلبیت و نیز نورپردازی طبیعی و مصنوعی تکمیل شده و پدیده ‌ای جدید خلق شود که نه تنها این خصوصیات دوگانه را با خود دارد بلکه ارزش‌های جدیدی را نیز ارائه می دهد.

پاسخ به چالشهای طراحی

چالش های پیش روی طراحی این مجموعه به واسطه ادغام  کیفیات دوگانه در عناصر منحصر به فرد برطرف شده اند. همچنین از این همگنی در برآورده ساختن نیازهای پروژه به لحاظ برنامه ریزی چه در فضاهای تجاری و چه فضاهای مسکونی بهره گرفته شده است. در این ساختمان تلاش بر این بوده است که جنبه های تجاری نمایشگاه آجر به سمت فضای خارجی و نهایتاً شهر بسط داده شود و نتیجه این کار شکل گیری نقش متحول کننده ساختمان به عنوان مجموعه‌ای از فضاها در مقیاس داخلی و یک عنصر  تجاری در مقیاس شهری بوده است.

کاهش مصرف انرژی

در ساختمان  کهن سرام، تابش و گرمای خورشید توسط یک سیستم غیر فعال و با استفاده از شبکه های آجری قابل تنظیم، کنترل می شود. کنترل دما و نور طبیعی به وسیله کاربران و با تنظیم سایه ها و میزان نور دریافتی در فضا امکان پذیر می باشد. نمای ساختمان از دو لایه تشکیل شده است که 60 سانتیمتر بین آنها فاصله وجود دارد و پنجره‌های اصلی که به منظور تهویه طبیعی کاربرد دارند در لایه دوم نما قرار گرفته‌اند. وجود چنین سیستمی موجب شده که میزان مصرف انرژی در ساختمان به صورت قابل توجهی کاهش پیدا کند.

سیستم‌های روشنایی نیز به حسگرهای حرکتی مجهز شده‌اند. علاوه بر آن سیستم های گرمایشی و سرمایشی بنا نیز که متشکل از فن کویل های سقفی دارای سیستم کنترل جداگانه در هر منطقه می‌باشند؛ به سنسورهایی مجهز شده‌اند تا در صورت حضور افراد در فضا روشن و در غیر اینصورت خاموش می شوند. تمام موارد یاد شده تاثیر چشمگیری در کاهش مصرف انرژی ساختمان دارند.

مسایل اکولوژیکی

در قسمت هایی از ساختمان نما به سمت فضای داخلی کشیده شده و وویدهایی به ژرفای تا 5 متر را ایجاد کرده است که به بهره‌گیری فضای داخلی از نور و تهویه طبیعی کمک شایانی می‌کند. هوای ورودی از این حفره ها در طول مسیر به وسیله گیاهان موجود فیلتر شده و تبدیل به هوایی پاک و عاری از آلودگی می شود تقریباً 70 متر مربع از کل مساحت ساختمان به فضای سبز اختصاص دارد که با فیلتر کردن و مرطوب کردن هوا موجبات آسایش کاربران را فراهم می سازند این امر با توجه به آب و هوای خشک و آلوده تهران اهمیت ویژه‌ای دارد.

در نمای جنوبی و غربی که شدت نور بیشتر است مدلهای شیشه‌ای آجری انرژی اضافی حاصل از تابش آفتاب را جذب کرده و مقدار بهینه‌ای از نور و گرما را وارد ساختمان می کنند داده های آماری نشان می‌دهند که 67 درصد از کل مساحت ساختمان در محدوده روشنایی روز قرار دارد. آجرهای مورد استفاده در این بنا قابلیت بازیافت داشته و تاثیرات منفی آن ها بر روی اکوسیستم در محدوده حداقل ممکن می باشد همچنین نگهداری و حفاظت از آنها نیز در شرایط آب و هوایی تهران آسان آن تر و ارزان تر است در بخشی از فضاهای داخلی پارتیشن های شیشه های به کار رفته است تا ضمن حفظ ارتباط بصری نفوذ بهتر نور خورشید برای فضاها نیز فراهم شود.

در ادامه برای دیدن نقشه های ساختمان کهن سرام با ما همراه باشید

ترجمه و ارائه: تحریریه رسانه هنر و معماری ساباط

ماخذ:  Archdaily