نئو‌فوتوریسم ( آینده گرایی نو) جنبشی در زمینه هنری، طراحی و معماری در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم است. این جنبش بیانگر اعتقادی ایده‌آل گرایانه برای آینده بهتر در سایه توجه به فن آوری‌های موجود در دوره‌های مختلف زمانی است و می توان آن را به عنوان حرکتی برای خروج از نگرش پست مدرنیسم دانست.
جنبش فوتوریسم (آینده گرا) در اوایل قرن بیستم
در اوایل قرن بیستم جنبشی هنری در ایتالیا شکل گرفت که به فوتوریسم معروف شد. در این جنبش به مدرنیسم و فن آوری ارزش بسیار زیادی داده می‌شد. در سال 1909 با انتشار بیانیه فوتوریسم در روزنامه فیگارو توسط فیلیپو تومازو مارینتی، فعالیت جنبش رسماً آغاز شد. در این بیانیه، مارینتی نوشته بود که فوتوریست‌ها از هنر گذشته بیزارند و دغدغه‌های اصلی این جنبش، پویایی، سرعت و تکنولوژی است. برای فوتوریست‌ها ماشین، هواپیما و شهرهای صنعتی نشانه‌های بسیار مهمی بودند چراکه پیروزی انسان بر طبیعت را نشان می‌دادند. آثار آنان مخاطب را به یاد سر و صدا، گرما و بوی کلان شهرها می انداخت.
معماری فوتوریسم
پیروان جنبش فوتوریسم بیشتر از میان هنرمندان بودند و عده معدودی از معماران مانند آنتونیو سانت الیا (۱۸۸۸–۱۹۱۶) که با شرکت در نخستین نمایشگاه آزاد آینده گرایی در سال ۱۹۱۶، رسماً به جمع فوتوریست‌ها پیوستند. هرچند کارهای آنان از طرح‌های پیشنهادی فراتر نرفت، اما موفق شدند تاثیرات زیادی بر روی مکاتب و جنبش‌های معماری بعد از خود بگذارند. از اصول بنیادی معماری آینده گرا، نگاه کردن به دغدغه‌های بشر امروز در زندگی شهری و معماری متناسب زندگی امروزی او است.
آنتونیو سانت الیا-معمار سبک فوتوریسم
طرح خانه ای با آسانسورهای خارجی-اثر آنتونیو سانت الیا
طرحی از آنتونیو سانت الیا
طرحی از آنتونیو سانت الیا
ظهور مجدد آینده گرایی در معماری اواسط قرن بیستم
آغاز فرآیند صنعتی سازی پس از جنگ جهانی دوم، باعث سرعت بخشیدن به جریانهای فکری جدیدی شد که در هنر، معماری و سبک زندگی شکل گرفته بود و نهایتاً منجر به ایجاد پست مدرنیسم و سپس نئو‌فوتوریسم شده است. به بیان دیگر معماری آینده گرا منتهی به هنر دکو، جنبش گوگی، معماری پیشرفته و اخیرا معماری نئو‌فوتوریست شده است.
در دهه های 60 و70 میلادی معماران و هنرمندانی در آمریکا و اروپا، طرح‌هایی را ارایه دادند که توجه و تاکید بر به تکنولوژِی‌های روز و آینده گرایی در آنها به وضوح قابل مشاهده بود. افرادی چون باکمینیستر فولرو جان سی پورتمن امریکایی، ارو سارینن فلنلاندی- آمریکایی، هین لارسن از دانمارک و ژان کاپیلکو از جمهوری چک و نیز گروه هایی چون آرشیگرام، گروه معماران آوانگارد بریتانیا و گروه معماران آوانگارد آمریکایی (آرشیگو) را می‌توان ازجمله پیشگامان این عرصه دانست. در زمینه‌های هنری نیز افرادی چون مارکو لودا( مجسمه ساز ایتالیایی، سید مید( هنرمند مفومی آمریکایی)، گرگ آلن( فیلمنامه نویس آمریکایی) و آندره وزنسنکی و سرج سیگی (شاعران روسی) جزو افراد پیشرو در این جنبش به شمار می‌آیند.
ارو سارینن-معمار معاصر
فرودگاهTWA-اثر ارو سارینن
طاق گیت وی-اثر او سارینن
در سال 1961 معماری بنام سدریک پرایس، طرحی را با عنوان کاخ تفریح ارائه داد که مانند یک ماشین غول‌آسای فوتوریستی بود. هرچند این طرح هرگز ساخته نشد اما روی معمارانی چون ریچارد راجرز و رنزو پیانو تاثیرات بسیاری گذاشته است. این تاثیرات در حدی بود که در مرکز ژرژ پمپیدو شاهد بسیاری از ایده‌های پرایس هستیم.
طرح کاخ تفریح-اثر سدریک پرایس
بیانیه شهر فوتوریسم
در سال 2007، ویتو دی باری( طراح نوآور و مدیر اجرایی سابق یونسکو)، با انتشار بیانیه شهر فتوریسم در موسسه نمایشگاه‌های بین المللی به تشریح دیدگاه خود برای شهر میلان در نمایشگاه جهانی سال 2015 پرداخت. به این ترتیب بار دیگر آینده گرایی مجدداً در کانون توجه قرار گرفت. دو تن از نامدار ترین معماران معاصر در ظهور آنچه که به عنوان معماری نئو‌فوتوریسم تاویل می‌شود، نقش بسیار مهمی ایفا کرده‌اند . زاها حدید و سانتیاگو کالاتراوا در طول دوران حرفه ای و پر افتخار خود موفق شدند آثاری را خلق کنند که گویی فراتر از زمان هستند.
ویتو دی باری-معمار معاصر
زاها حدید-معمار معاصر
سانتیاگو کالاتراوا-معمار معاصر
تعریف نئو‌فوتوریسم
دی باری در تعریف نئو‌فوتویسم، آن را به منزله “گرده افشانی متقابل هنر ، فن آوری‌های برتر و ارزش‌های اخلاقی به همراه ایجاد کیفیتی فراگیرتر از زندگی” تعریف می کند. ژان لوییز کوهن نئو‌فوتوریسم را نتیجه ی تکنولوژی می‌داند که به مدد آن قادر هستیم اشکالی که قبلاً ساخت آنها غیر ممکن بود را در سایه تولید مصالح جدید بسازیم. اتان جی فیلد بر این عقیده است که ماشینی سازی به یك عنصر جدایی ناپذیر فرآیند خلاقیت تبدیل شده و ظهور حالت‌های هنری را ایجاد می‌كند كه پیش از فن‌آوری رایانه غیرممكن بود. رینر بانهام آن را فراخوانی برای معماری تعریف می‌کند که از نظر فنی بر همه معماری‌های قبلی غلبه می‌کند اما دارای شکل و رسایی است.
معماری نئو‌فوتوریست
معماری نئو‌فوتوریست یا آینده گرای نو، شکلی از معماری است که اصول زیبایی‌شناختی و روش‌های نوینی را مطرح می‌کند. به بیان دیگر نئو‌فوتوریسم به عنوان جنبشی آوانگارد، به دنبال تجدید نظری آینده نگرانه در رابطه با مفاهیم زیبایی شناسی و عملکرد شهرها با توجه به سرعت رشد بالای آنها است. معماری نئو‌فوتوریست راهی برای رسیدن به سادگی و نشان دادن بی‌‌باکی و جسارت است. در این سبک کاربرد مصالحی نظیر آهن، شیشه، بتن تقویت شده، چوب، آجر و سنگ معمول است چرا که امکان سبکی و انعطاف‌پذیری را فراهم کرده است.
تالار شهر لندن- اثر نورمن فاستر
تالار تنریفه-اثر سانتیاگو کالاتراوا
ترمینال مرکز تجارت جهانی-اثر سانتیاگو کالاتراوا
معماران جنبش نئو‌فوتوریسم همچون فوتوریست‌ها با الزاماتی برای زندگی مدرن روبرو بوده و به دنبال روشی برای پایه‌گذاری عقاید جدید و شهری نوین هستند. نئوفتوریست‌ها علاقه بسیاری به تکنولوژی‌های روز دارند و بر این اساس به دنبال مصالح جدیدی هستند که در طراحی‌های نوین به کار برده شود. شاید بتوان نزدیک‌ترین سبک معماری به نئو‌فوتوریسم را معماری های- تک عنوان کرد. اما نئو‌فوتوریسم تکامل یافته تر بوده و سبب توسعه‌ی بسیاری از ایده‌ها و موضوعات مشابه شده است.
موزه فردا-اثر سانتیاگو کالاتراوا
پارک شرکت اپل-اثر نورمن فاستر
ساختمان علوم و فناوری آگورا-اثر سانتیگو کالاتراوا
برج نوآوری دانشگاه پلی تکنیک هنگ کنگ-اثر زاها حدید
در معماری نئو‌فوتوریستی به ندرت شاهد استفاده از احجام و اشکال مکعبی هستیم و اشکال منحنی و خطوط مورب و شکسته که به عنوان نماد هایی از تغییر وتحرک هستند ، نسبت به خطوط افقی و عمودی استفاده بیشتری دارند.
برج پیچان-اثر سانتیاگو کالاتراوا
موزه هنر گراتس-اثر پیتر کوک
پارک فوتوروسکوپ فرانسه
گردآوری، ترجمه و ارائه: تحریریه رسانه هنر و معماری ساباط
برای مطالعه دیگر سبک‌های معماری می‌توانید روی این لینک کلیک کنید
بدون نظر