فرانک گری

در این بخش از بیوگرافی معماران به زندگینامه فرانک گری می‌پردازیم. در ادامه برای بررسی زندگی‌نامه این معمار برجسته  با رسانه هنر و معماری ساباط همراه باشید.
فرانک گری با نام اصلی فرانک اون گلدبرگ در 28 فوریه 1929 در شهر تورنتو کانادا در یک خانواده یهودی چشم به جهان گشود. او پسری خلاق بود که آخر هر هفته در کارگاه کوچک پدر‌بزرگش با ساخت ماکت شهرهای کوچک با خرده چوب و تکه‌های آهن و سیم‌های فلزی قدیمی، توسط مادربزرگش پروبال گرفته و مورد تشویق قرار می‌گرفت. در خانه خود، پدر وی زیاد به کارهای او اهمیت نمی‌داد و او را خیال‌پرداز و رویایی می‌خواند؛ اما مادرش به او ایمان داشت وهمین امر باعث پیشرفت و به شهرت رسیدن فرانک شد.

مهاجرت به آمریکا

فرانک گری بلافاصله پس از جنگ دوم جهانی کانادا را ترک کرد و با خانواده‌اش در لوس‌آنجلس اقامت گزید. وی سپس به کالیفرنیا رفت و در شرکتی برای حمل و نقل با ماشین (وانت) استخدام شد و در کنار کار به تحصیل در کالج Los Angeles City پرداخت. بعد از گذراندن دوره در کالج به دانشگاه Southern California رفت و در رشته معماری مشغول به تحصیل شد.

وی در سال ۱۹۵۴ فارغ‌التحصیل شد و برای مدتی از معماری کناره گرفت و به کارهای متفرقه مشغول شد.  در سال 1956 همراه همسر خود به نام آنیتا سایندر به دانشکده معماری دانشگاه هاروارد در ماساچوست رفت. او بعدها از دانشگاه هاروارد ترک تحصیل نموده و با وجود اینکه دو دختر داشت از همسر خویش جدا شد. او در سال 1975 با دختری به نام برتا ایزابل آگویلرا ازدواج نموده و نتیجه این ازدواج نیز دو فرزند بود.

وی همزمان با تحصیل در دفتر ویکتور گروئن مشغول به کار شد. فرانک گری به مدت دو سال در این دفتر فعالیت داشت اما برای گذر از حالت سکون و جهت پیشرفت به همراه تمامی اعضاء خانواده به پاریس نقل مکان کرد و برای یک سال نزد آندره موند کار کرد و مدتی را نیز در سفر گذراند. آشنایی با آخرین آثار لوکوربوزیه (لاتورت و رون شام) تاثیر بسیاری در او گذاشت. در کارهای اولیه گری می‌توان تأثیراتی از معماران سوئیس و فرانسه به ویژه لوکوربوزیه مشاهده کرد. این تأثیرات را تا سال ۱۹۷۲ می‌توان در کارهای گری مشاهده کرد(مانند استفاده از فرم‌های هندسی ساده). به‌طورکلی در کارهای گری نوعی گرایش مجسمه‌سازانه را می‌توان مشاهده کرد؛ چه در توسعه خانهٔ همسرش در ۱۹۸۷و چه در موفق‌ترین کارش در سبک فولدینگ که موزه هنرهای معاصر بیلبائو است.

او معتقد است:

من آثار هنرمندان را نگاه می‌کنم و هنر را به مثابه وسیله‌ای برای الهام خودم میپندارم و سعی می‌کنم تحت تأثیر هیچ فرهنگی نباشم و در هر کاری ‌روش‌های جدید را جستجو می‌کنم. برای من قانون و قاعده محدود کننده وجود ندارد و اصولا مرزی بین درست و نادرست نمی‌دانم.

پس از ترک تحصیل

فرانک گری پس از ترک تحصیل دانشگاه هاروارد، دوباره به کالیفرنیا برگشت و یک نام برای خود جهت را‌ه‌اندازی خط ساخت مبلمان مقوایی فشرده با نام ” Easy Edges ” انتخاب نمود. قطعات Easy Edges از لایه‌های مقوایی فشرده دست‌ساز ساخته می‌شد  و در سال‌های بین 1969 تا 1973 بفروش می‌رفت.

خانه فرانک گری

گری که هنوز به ساختمان علاقه بیشتری داشت تا دیزاین مبلمان، با پولی که از Easy Edges به‌دست آورد، برای خانواده‌اش یک خانه را در سانتا مونیکا بازسازی کرد. این بازسازی و دگرگونی و دیزاین آوانگارد آن توجه دنیای معماری را جلب کرد و باعث شد بتواند کار خود را با افق وسیع‌تری آغاز کند. او در دهه ۱۹۸۰ بطور منظم شروع به دیزاین خانه‌ها در کالیفرنیای جنوبی کرد.

پس از شهرت

وقتی گری به شهرت رسید و اعتبار زیادی کسب کرد، کارش ابعاد بزرگتری به خود گرفت. ساختمان‌های برجسته‌ و شاهکارهایی که او طراحی کرد، شامل سالن کنسرت والت دیزنی در مرکز شهر لس‌آنجلس، خانه رقص پراگ یا موزه گوگنهایم بیلبائو، همگی به جاذبه‌های گردشگری تبدیل شده‌اند. در سال ۲۰۱۱ گری دوباره به ریشه‌های خود به عنوان دیزاینر ساختمان مسکونی بازگشت و از اولین برج مسکونی خود در نیویورک سیتی و برج «اوپوس کونگ» در چین رونمایی کرد.

دلیل شهرت فرانک گری

گری به خاطر انتخاب مصالح نامتعارف و فلسفه معماری‌اش شهرت دارد. گلچین مصالح او شامل فلز موج‌دار بوده که به برخی از کارهایش زیبایی‌شناسی خام و ناتمامی می‌دهند. این زیبایی‌شناسی پایدار، گری را به یکی از متمایزترین و قابل‌ شناسایی‌ترین طراحان گذشته‌ی نزدیک تبدیل کرده است. منتقدین کارهای گری اعتقاد دارند طراحی‌های او به دغدغه‌های زمینه‌ای هیچ توجهی نداشته و اغلب بهترین استفاده را از فضای ارزشمند شهری نمی‌کنند.

شکایت از فرانک گری

فرانک گری علی‌رغم طرح‌های جاه‌طلبانه و پیچیده‌اش به بودجه تعیین شده برای کارش توجه زیادی دارد. تنها استثنای قابل توجه در این زمینه، سالن والت دیزنی بود که بودجه‌اش ۱۷۰ میلیون دلار افزایش یافت و منجر به مسائل قانونی و شکایت از وی شد.

جایزه پریتزکر

در سال‌های اخیر، گری بیشتر به تدریس معماری در دانشگاه کلمبیا، یِیل و کالیفرنیای جنوبی پرداخته است. همچنین او به عنوان یکی از اعضای رسمی مدرسه معماری دانشگاه USC نیز فعالیت می‌کند. در میان افتخارات رسمی بی‌شمار او، گری توانست در سال ۱۹۸۹ جایزه معتبر پریتزکر (Pritzker) را دریافت کند که بطور سالانه یک معمار در قید حیات را انتخاب می‌کند که کارهایش ترکیبی از استعداد، بینش صحیح و تعهد هستند و از طریق هنر معماری به بشریت و محیط اطراف کمک شایانی کرده‌اند.

من یک ستاره معمار نیستم !

گری هنوز هم یکی از برجسته‌ترین معماران معاصر جهان بوده و به خاطر اعتبار و شهرتش بعضی او را استارشیتکت (starchitect) نیز می‌نامند که البته خود گری با آن چندان موافق نیست. در یک مصاحبه در سال ۲۰۰۹ او عدم تمایلش را این‌گونه توضیح داد: «من یک ستاره-معمار نیستم. من یک معمار هستم. عده‌ای وجود دارند که ساختمان‌هایی طراحی می‌کنند که به لحاظ تکنیکی و مالی خوب نیستند و عده‌ای دیگر در این زمینه موفق‌اند. تنها دو دسته وجود دارد. به همین سادگی».

مدال آزادی

در سال ۲۰۱۶ گری موفق به دریافت مدال آزادی ریاست جمهوری از باراک اوباما شد.

برخی از معروف‌ترین آثار اجرا شده فرانک گری عبارتند از:

• سالن کنسرت والت دیزنی
• پاویلیون ماهی المپیک
• موزه هنری وایزمن
• خانه رقص پراگ
• مزه گوگنهایم بیلبائو
• مرکز فیشر در نیویورک
• موزه فرهنگ هنر موسیقی پاپ در سیاتل

در ادامه با رسانه هنر و معماری ساباط همراه باشید تا با این آثار بیشتر آشنا شویم.

سالن کنسرت والت دیزنی

 بدون شک یکی از معروف‌ترین آثار گری سالن کنسرت والت دیزنی یا فیلارمونیک لس آنجلس است که در سال ۱۹۹۸ کلید خورد. ساخت این پروژه پنج سال ادامه داشت و هنوز هم یکی از جاذبه‌های فرهنگی اصلی شهر به شمار می‌رود. این ساختمان از علاقه شدید گری به دریانوردی الهام گرفته شده و انگار صفحات استیلی آن در باد موج برداشته‌اند.

پاویلیون ماهی المپیک

پاویلیون ماهی المپیک در بارسلون نیز ریشه در علاقه گری به دریا دارد. یک مجسمه فلزی ماهی نیز در بالای این ساختمان قرار دارد. این سازه برای دهکده المپیک در سال ۱۹۹۲ طراحی شد. بسته به زاویه تابش خورشید و شرایط آب و هوایی، این موجود انتزاعی رنگ عوض می‌کند.

 موزه هنری وایزمن

موزه هنری وایزمن (Weisman Art Museum) در مینه‌ سوتا در سال ۱۹۹۳ توسط گری تکمیل شد و هنوز هم یکی از جواهرهای دانشگاه مینه‌ سوتا به شمار می‌رود. سردر ورودی چند قطعه‌ای آن برای یک انستیتوی هنری بسیار مناسب بوده و نمای بیرونی آن یادآور نقاشی‌های کوبیسم است.

 خانه رقص پراگ

خانه رقص پراگ در سال ۱۹۹۶ ساخته شد و ساختار بحث برانگیزی داشت زیرا در میان ساختمان‌های باروکی، گوتیکی و آرنوویی که این شهر به آن شهرت دارد اصلاً نمی‌گنجد. البته به هر صورت این بنا هم جزو کارهای مشهور و محبوب گری به شمار می‌رود.

موزه گوگنهایم بیلبائو

موزه گوگنهایم بیلبائو یکی از شاهکارهای طراحی معماری گری به حساب می‌آید. نقشه کشی و ساخت آن بدون هیاهو انجام شد و وقتی در سال ۱۹۹۷ از آن رونمایی کردند، مورد توجه و علاقه شدید مخاطبان قرار گرفت. این سازه خودش یک اثر هنری به شمار می‌رود. بازدیدکنندگان می‌توانند دور آن قدم زده و زیبایی‌اش را تحسین کنند. با تغییر زاویه دید، شکل و حتی گاه رنگ ساختمان تغییر می‌کند.

 مرکز فیشر

مرکز فیشر در نیویورک که در سال ۲۰۰۳ افتتاح شد، یک سالن کنسرت کوچک برای اپرا، ارکسترا و سایر اجراهای موسیقی است. فرم انتزاعی این سازه مخاطب را برای تجربه اجراهایی که انتظارش را می‌کشد آماده می‌کند.بازدید کنندگان به هنگام عبور از درهای ساختمان و ورود به لابی، از مجموعه‌ای از تجربه‌های تبدیل شونده عبور می‌کنند.

موزه فرهنگ هنر موسیقی پاپ

موزه فرهنگ هنر موسیقی پاپ در سیاتل با الهام از موسیقی راک اند رول طراحی شده است. به گفته مدیریت انستیتو، برای مدل‌سازی این موزه چندین گیتار الکتریک خریداری شده و به قطعات ریزتر تقسیم شدند تا به عنوان بلوک‌های ساختمانی مورد استفاده قرار گیرند. خروجی نهایی این کار ساختمانی متشکل از ۲۱ هزار صفحه برش خورده استیلی و آلومنیومی بود که موج‌هایی شگفت انگیز به آن می‌دادند.