جنگل عمودی

دراین بخش از بررسی بناهای شاخص ایران و جهان، با مجموعه مسکونی جنگل عمودی در کشور ایتالیا آشنا می‌شویم. در ادامه جهت معرفی و بررسی این پروژه با رسانه هنر و معماری ساباط همراه باشید.

جنگل عمودی( به زبان ایتالیایی   Bosco Verticale ) نام پروژه‌ای می‌باشد که توسط استودیوی بوئری (استفانو بوئری ، جیاناندرا بارچا و جیووانی لاورا) طراحی شده است. این مجموعه یکی از بحث برانگیزترین طراحی‌های معماری اخیر هم در ایتالیا و هم در سطح بین المللی است. این پروژه یک مجتمع مسکونی متشکل از دو برج به طول 110 و 76 متر است که در سال 2014 در منطقه پورت نوووا در میلان به پایان رسید. جنگل عمودی را می‌توان نوعی “پروژه آزمایشی” از نسل جدید ساختمانهای پایدار دانست.

ایده طراحی

سال‌های متمادی فرم به عنوان اصلی‌ترین و در عین حال تنها عنصری بوده است که در معماری به آن اهمیت داده می‌­شد. بوئری در این طرح  به جای فرم بر نیازهای مردم شهری و نقش طراحی ساختمان در یک استراتژی شهری متمرکز شده است. تلاشی که در راستای سوق دادن معماری معاصر به مرزهایی فراتر از معمولی بوده است.

الگوی ساختمان پایدار

جنگل عمودی الگویی برای ساختمان مسکونی پایدار است. پروژه‌ای برای جنگل کاری مجدد کلانشهرها که به بازسازی محیط زیست و تنوع زیستی شهری کمک می کند بدون اینکه پیامدی از گسترش شهر بر روی قلمرو محیط زیست طبیعی داشته باشد. این پروژه الگویی از تراکم عمودی طبیعت در داخل شهر است. در زمین‌های مسطح ، هر جنگل عمودی از نظر  تعداد درختان، با مساحت 20،000 متر مربع جنگل برابر است. سیستم گیاهی جنگل عمودی به ساخت میکروکلیمپ کمک کرده ورطوبت تولید می­‌کند. همچنین با جذب گاز دی اکسید کربن و ذرات گرد و غبار و تولید اکسیژن، موجب بهبود شرایط محیطی نیز می‌گردد.

تنوع زیستی

جنگل عمودی سبب ایجاد یک اکوسیستم شهری می‌شود. در این پروژه تنوع پوشش گیاهی، محیطی عمودی را به وجود آورده که توسط پرندگان و حشرات قابل استفاده است. بنابراین میتواند موجب  احیای خود­به خود پوشش گیاهی و حیات حیوانی شود. ایجاد تعدادی از جنگلهای عمودی در سطح شهر شبکه ای از راهروهای محیطی را ایجاد می کند که زندگی را به پارکهای اصلی شهر باز می­ گرداند.  پروژه جنگل عمودی یک اقدام ضد پراکندگی بوده و هدف آن کنترل و کاهش توسعه شهری است. از دید تراکم شهری ، هر برج جنگل عمودی می­تواند منازل خانوادگی و ساختمانهای متعددی را در خود جای دهد. برای احداث این تعداد واحد روی زمین مسطح، می­بایست مساحتی معادل 50.000 متر مربع اشغال می ­شد.

 

معماری

از نظر معماری ، این دو برج نسبتاً سنتی هستند. آنها یک قاب سازه‌ای بتنی مسلح با تخته‌های کف به ضخامت 28 سانتی متر دارند. نما پوشیده از کاشیهایی با رنگ خاکستری تیره است. وجود رشته‌ای از  بالکن‌های بزرگ به عمق 3.35 متر ظاهر ساختمانها را بسیار پویا کرده است. این مجموعه دارای مساحت ناخالص کل 40،000 متر مربع است. این مساحت بین دو برج غربی و جنوبی تقسیم شده است. آنچه باعث جذابیت ساختمان می­‌شود پوشش گیاهی آن بوده و ساختمان از نظر معماری، مفهومی، تکنیکی و … اهمیت چندانی ندارد.

 

جانمایی پوشش گیاهی

گونه‌های مختلف گیاهی بسته به نوع نما، و همچنین سطح مورد نیاز از نورخورشید و یا سایه برای هر واحد مسکونی و دلایل زیبایی شناختی، انتخاب و جایگذاری شده‌اند. بسته به نوع گیاه، گیاهان درون ظروف بتونی با ابعاد مختلف قرار گرفته‌اند. درختان در یک لایه خاک به ضخامت 1 متر و درختچه ها در لایه ای از خاک به ضخامت 50 سانتی متر کاشته شده‌اند. برای زهکشی از لایه های پارچه پلی اتیلن و ژئوتکستایل، بین خاک و غشای ضد آب داخلی هر ظرف استفاده شده است.

گونه‌های گیاهی

 بالکن‌های بزرگ مجموعه ای، گیاهانی با بیش از صد گونه مختلف را در خود جای داده‌اند. 800 درخت بزرگ که ارتفاع آنها بین 3 تا 9 متر متغیر است. ازبین آنها می­ توان به انواع درختان بلوط، باران طلایی، گلابی وحشی، زبان گنجشک، راش، سیب، گیلاس پرونوس، زیتون، فندق ترکی و انجیلی اشاره کرد. همچنین 4.500 بوته، از جمله بوته فندق، توت فرنگی ، زالزالک، جاروها ، مخمر سنت جان جان ، اسیر بنفش و گل یاس و نیز 15000 گیاه تزیینی در پوشش گیاهی این مجموعه بکار رفته است.

بارهای وارده به بنا

بارهای ایستا و پویا ناشی از درختان و تأثیرات باد بر روی آنها اولین مشکلات فنی بودندکه معماران باید بر آنها فائق می­‌آمدند. این امر مستلزم شبیه سازی چنین تاثیراتی در تونل باد و استفاده از عناصر فنی مانند لنگرهای مخصوص استیل و کابلهای امنیتی بود که درختان را حفظ کرده و از ریزش شاخه های آنها جلوگیری کند.

نگهداری و رسیدگی به گیاهان

برای حل مسائل مربوط به آبیاری و نگهداری گیاهان، تیم طراحی چندین راه حل نسبتاً مبتکرانه ارائه داده‌اند. گیاهان به وسیله یک سیستم مرکزی پیچیده آبیاری می­‌شوند که به چندین بخش فرعی تقسیم می‌شود. هر بخش مجهز به دراپرهایی هستند برای فیلتر کردن و استفاده مجدد از آب مصرف شده در ساختمان و آبهای زیر زمینی که توسط پمپ حرارتی زمین گرمایی مجتمع استفاده شده است. حفظ و نگهداری از پوشش گیاهی توسط دو جرثقیل نصب شده در بالای برج ها میسر می­‌شود . این جرثقیل‌ها به باغبانان اجازه می­ دهند تا بتوانند روی گیاهان کار کنند. ازآنجایی که جنگل‌های عمودی روی برجها به صورت باغی مشترک هستند؛ لذا نگهداری از آنها هم توسط یک گروه انجام می شود. 

نحوه مراقبت از گیاهان

آیا جنگل عمودی میلان یک مدل قابل تکرار است؟

نادیده گرفتن تیپ و نوع معماری خاص این مجموعه دشوار است. علاوه بر این، معماران آن را به عنوان اولین نمونه از “الگویی” می‌دانند که به طور بالقوه می‌تواند شکل شهرها و سبک زندگی ما را برای همیشه تغییر دهد. با این وجود، این که باغ عمودی میلان واقعاً یک الگو خواهد بود یا نه بستگی به برخی شرایط دارد.

هزینه‌ها

 باغ عمودی می‌تواند فضای سبز عمومی را تکمیل کند اما نمی تواند جایگزین آن شود. هزینه‌های نصب و نگهداری از باغ‌های عمودی در مقایسه با مناطق “سنتی” سبز شهری، بسیار بیشتر است. در نتیجه طبیعی است که کارفرمایان علاقه زیادی برای احداث این قبیل باغها در ساختمانهای خود نداشته باشند. اما یک استراتژی اندیشیده شده و مناسب شهری می‌تواند باعث بیشتر شدن باغهای عمودی دربناها شود. به عنوان مثال معافیت مالیاتی تاثیر خوبی بر روی این امر دارد. لیکن شرط تحقق آن وجود فضای سبز عمومی به اندازه کافی و در دسترس برای همه شهروندان است.

تاثیر کاهش مصرف انرژی بر هزینه‌ها

 آیا با کاهش مصرف انرژی انرژی و تأثیر بهتر بر محیط شهری که در این بنا لحاظ شده؛ هزینه‌های اضافی ساخت‌وساز و نگهداری ساختمان‌های جنگلی عمودی جبران می‌شود؟ این امر بیشتر به تأثیر واقعی چنین ساختمانهایی بر کیفیت هوا، کاهش آلودگی، اثر جزیره‌ای گرمای شهری ، میزان مصرف انرژی آنها و تأثیر آن بر راحتی جسمی و روانی افراد بستگی دارد. بعلاوه استراتژیهای آبیاری پایدار (به عنوان مثال از طریق استفاده فشرده از آب باران) نیز باید به طور کامل مورد بررسی قرار گیرد.

انتخاب مناسب گونه‌های گیاهی

درختان  باعث می‌شوند جنگل عمودی متفاوت از یک ساختمان با نمای سبز سنتی یا صرفاً باغ‌هایی بر روی بالکن باشد. درختان ابتدا در یک مرکز نگهداری به اندازه کامل رشد می کنند و سپس روی نمای برج ها جابجا می شوند. رشد و شرایط آنها باید در طولانی مدت بیشتر مورد بررسی قرار گیرد تا بتوان درک درستی از اینکه چه گونه‌هایی برای کدام شرایط محیطی مناسب هستند؛ داشت. آیا پوشش گیاهی فقط تزئینی است یا می‌تواند گیاهان خوراکی و درختان میوه‌ای نیز داشته باشد؟  چه مدت این درختان زنده خواهند ماند و توسعه آنها در یک محیط “مصنوعی” چگونه خواهد بود؟ اینها نمونه‌ای از پرسش‌هایی هستند که پاسخ دادن به آنها نیاز به بررسی بیشتری دارد.

 مسکن اجتماعی

آیا الگوی جنگلی عمودی میلان می‌تواند در مورد توسعه مجتمع‌های مسکونی غیر لوکس نیز کاربرد داشته باشد؟ تا به امروز قیمت‌های انحصاری خرید و هزینه‌های نگهداری مجموعه جنگل عمودی میلان آن را تنها برای یک مشتری ثروتمند جذاب کرده است. نسخه مسکن اجتماعی ساختمان بوئری که در حال حاضر در شهر آیندهوون در دست ساخت است؛ احتمالاً پاسخی برای این سؤال خواهد داد.

ترجمه و ارائه: تحریریه رسانه هنر و معماری ساباط

ماخذ: inexhibit

توجه:  ترجمه این مطلب به صورت اختصاصی توسط تحریریه رسانه هنر و معماری ساباط انجام شده و استفاده از آن با ذکر نام این رسانه بلامانع است.